„Kunszt pisania” jako wartość w dysertacji z 1788 roku, ogłoszonej przez Jacka Idziego Przybylskiego, bibliotekarza Szkoły Głównej Koronnej w Krakowie

Santrauka

Rzadko zastanawiamy się nad tym, czy alfabet jest dla nas wartością. Traktujemy go raczej jako narzędzie codziennego pisania, którego wartość jest zmienna i ma swoją historię. Najcenniejsze jest to, że akt pisania literami zawierał w sobie fundamentalną intencję upamiętnienia treści istotnych dla następnych pokoleń. Inspirujący tekst z 1788 roku o rozwoju Kunsztu pisania u Starożytnych znanego polskiego działacza okresu Оświecenia, tłumacza, krakowskiego bibliotekarza uniwersyteckiego Jacka Idziego Przybylskiego (1756–1819) pozwala spojrzeć na gromadzoną wiedzę, za którą odpowiedzialność przypadała na uniwersytety, w aspekcie zarówno diachronicznym, jak i aksjologicznym. Rozważania te pokazują także bardzo ważną rolę uniwersytetu jako fundamentu dla następnych generacji studentów, uczonych, twórców oraz ogółem – obywateli. Autor odnosi się do filologii klasycznej i jej wartości etycznych, opisując formowanie się pisma i tekstu jako fenomenów z jednej strony powiązanych z umiejętnością myślenia i wyrażania emocji, z drugiej zaś – łączących się z chęcią upamiętnienia tego, co jest godne utrwalenia i przekazania potomnym w rozwoju cywilizacji ludzkiej. Pierwsze próby zapisywania wydarzeń za pomocą pisma abecadłowego przez wieki łączyły się z potrzebą przekazu odpowiednich treści. Walory aksjologiczne pierwszych tekstów starożytnych, opartych na zasadach wysokich wymagań poetyckich, wpływały na wyniki translatorskie Jacka Idziego Przybylskiego, nieco zapomnianego naukowca i tłumacza przełomu XVIII–XIX wieku. Jego prace umożliwiły studentom Uniwersytetu Wileńskiego na początku XIX wieku rozwój własnych talentów i zademonstrowanie prawdziwego literackiego „kunsztu pisania” w postaci wybitnych utworów romantyzmu wileńskiego.