Determinanty składni ad sensum i ad formam w zdaniach z podmiotem szeregowym
Lingvistikos tyrimai
Piotr Zbróg
The University of Jan Kochanowski in Kielce, Poland
https://orcid.org/0000-0002-9512-4027
Publikuota 2022-04-15
https://doi.org/10.15388/RESPECTUS.2022.41.46.110
PDF
HTML

Reikšminiai žodžiai

podmiot szeregowy
orzeczenie
składnia ad sensum i ad formam

Kaip cituoti

Zbróg, P. (2022) “Determinanty składni ad sensum i ad formam w zdaniach z podmiotem szeregowym”, Respectus Philologicus, (41 (46), pp. 83–93. doi:10.15388/RESPECTUS.2022.41.46.110.

Santrauka

Składnia podmiotu szeregowego we współczesnej polszczyźnie nastręcza wielu problemów, zwłaszcza w kontekście normatywnym. W wielu wydawnictwach podkreśla się, że orzeczenie czasownikowe winno być uzgadniane na zasadzie składni realnoznaczeniowej – niezależnie od cech członów szeregu i szyku (np. Stół i / lub / czy taboret stały obok siebie vs. Obok siebie stały stół i / lub / czy taboret), a tylko wyjątkowo forma słowa osobowego może być dostosowana do najbliższego członu. Jednak, jak dowodzą badania empiryczne, takie podejście jest niezgodne ze stanem faktycznym. W rzeczywistości bowiem tylko w jednostkowych wypadkach zwyczaj językowy dopuszcza niemal bezwyjątkową składnię ad sensum (Mąż i żona siedzieli naprzeciwko), zaś o wiele więc znaleźć można przykładów ilustrujących składnię ad formam (Nie Janek, ale Basia czytała najlepiej). Jeszcze więcej zaś występuje zdań z dostosowaniem wariantywnym (Siedzą / siedzi naprzeciwko mąż i żona). W artykule wyliczono wszystkie zbadane typy szeregów, które determinują składnię realnoznaczeniową oraz formalnogramatyczną, scharakteryzowano je formalnie i strukturalnie. Jako swoistą kliszę zamieszczono przykłady szeregów ilustrujących wariantywność akomodacyjną. Przedstawiony materiał można potraktować jak głos w dyskusji na temat preskryptywnych uwag dotyczących składni podmiotu szeregowego, formułowanych w wydawnictwach poprawnościowych.

PDF
HTML

Atsisiuntimai

Nėra atsisiuntimų.